طراحی و روانسنجی پرسشنامه بررسی محدودیت ناشی از درد مزمن در سالمندان

مقدمه: با توجه به اهمیت بررسی همه جانبه درد مزمن در سالمندان، دسترسی به پرسشنامه‌ای دقیق جهت بررسی محدودیت ناشی از درد مزمن در سالمندان برای مدیریت مؤثر درد مزمن، ضروری است. بدین جهت، این مطالعه با هدف طراحی و روانسنجی پرسشنامه‌ای جهت بررسی محدودیت ناشی از درد مزمن در سالمندان انجام شده است. روش: این پژوهش یک مطالعه ترکیبی است که به منظور طراحی و روانسنجی پرسشنامه‌ای جهت بررسی محدودیت ناشی درد مزمن در سالمندان، در طی سه مرحله انجام گرفت. در مرحله اول با استفاده از روش نظریه مبنایی مفهوم محدودیت ناشی از درد مزمن در سالمندان براساس نظرات 30 سالمند مبتلا به درد مزمن، سه نفر از همراهان آن‌ها و 29 نفر از اعضاء گروه درمانی که براساس نمونه‌گیری هدفمند و نظری در مطالعه شرکت نموده بودند، تببین گردید. در مرحله دوم، عبارات پرسشنامه با استفاده از نتایج بخش کیفی مطالعه، همچنین بررسی متون معتبر و مرتبط با موضوع پژوهش، تدوین گردید، و در مرحله سوم نیز که یک مطالعه روش شناختی است ویژگی‌های روانسنجی پرسشنامه با استفاده از روایی‌های صوری، محتوا، و سازه، همچنین پایایی همسانی درونی و ثبات، تعیین گردید. یافته‌ها: در طی مرحله اول پژوهش، مفهوم محدودیت ناشی درد مزمن در سالمندان تببین گردید. براساس نظرات شرکت‌کنندگان در بخش کیفی این مطالعه، محدودیت ناشی از درد به معنی مجموعه‌ای از اختلالات مانند کاهش فعالیت، افزایش وابستگی، اختلال در رفاه جسمی، روانی و اجتماعی است، که باعث کاهش کیفیت زندگی سالمند و خانواده وی گردیده و از طرف دیگر مشکلات متعددی نیز، در روند درمان و مراقبت از این سالمندان ایجاد می‌نماید. در مرحله دوم عبارات اولیه پرسشنامه‌ که شامل 49 عبارت بود، تدوین گردید در طی مرحله سوم این پژوهش، به ترتیب روایی صوری و محتوا به صورت کیفی و کمی (میانگین شاخص اعتبار محتوا=92/0)، انجام شد. در ادامه روایی سازه به وسیله تحلیل عاملی اکتشافی بررسی شد و سه عامل برای عبارات پرسشنامه حاصل گردید که به ترتیب در عامل اول (محدودیت در کارهای روزمره درون خانه) شامل 7 عبارت، عامل دوم (محدودیت در کارهای روزمره بیرون از خانه) با 8 عبارت، و در عامل سوم (محدودیت‌های درمانی) 6 عبارت قرار گرفتند. در پایان نیز، پایایی آن نیز با استفاده از روش‌های همسانی درونی (89/0=α) و ثبات از طریق آزمون مجدد (94/0) تعیین گردید. نتیجه‌گیری: با توجه به طراحی، روایی و پایایی مناسب پرسشنامه بررسی محدودیت ناشی از درد مزمن در سالمندان، استفاده از آن به منظور بررسی محدودیت‌های ناشی از درد مزمن و مدیریت مؤثر درد مزمن در سالمندان، برای اعضاء گروه درمانی و پژوهشگران پیشنهاد می‌گردد.